خدمات ذرات مغناطیسی (MT) یکی از روش‌های کلیدی در بازرسی غیر مخرب است که برای شناسایی عیوب سطحی و زیرسطحی در مواد فرومغناطیسی به کار می‌رود. این روش بر اساس ایجاد یک میدان مغناطیسی در قطعه یا تجهیز مورد نظر و بررسی تغییرات آن میدان به دلیل وجود ناپیوستگی‌ها و عیوب طراحی شده است. در ادامه، به تفصیل به مراحل، کاربردها و استانداردهای این آزمون پرداخته می‌شود.

اساس کار آزمون ذرات مغناطیسی (MT)

روش آزمون ذرات مغناطیسی با عبور جریان الکتریکی از یک قطعه فرومغناطیس آغاز می‌شود. این جریان باعث ایجاد یک میدان مغناطیسی در قطعه می‌شود. اگر درون قطعه عیب یا ناپیوستگی وجود داشته باشد، این ناپیوستگی‌ها باعث تغییر و نشت میدان مغناطیسی می‌شوند. به‌ویژه اگر ناپیوستگی نزدیک به سطح باشد، میدان مغناطیسی دچار انحراف می‌شود. در این شرایط، با پاشیدن پودر فلزی بر روی سطح، این پودرها در نقاط نشت میدان تجمع کرده و نشانه‌هایی از وجود عیب ایجاد می‌کنند.

 روش انجام آزمون ذرات مغناطیسی

 مراحل انجام آزمون:

1. تمیز کردن سطح: قبل از هر چیز، سطح قطعه باید از هر گونه آلودگی و چربی پاک شود. این کار معمولاً با استفاده از محلول‌های حلال و پارچه‌های مناسب انجام می‌شود.
2. اعمال پودر مغناطیسی: پس از تمیزکاری، پودر ذرات مغناطیسی بر روی سطح اسپری می‌شود و مدتی برای نفوذ آن صبر می‌شود.
3. ایجاد میدان مغناطیسی: یوک یا دستگاه مغناطیس‌کننده بر روی نقطه مورد نظر قرار داده شده و جریان الکتریکی برقرار می‌شود.
4. بررسی نتایج: پس از اعمال میدان مغناطیسی، الگوی ایجاد شده توسط ذرات مغناطیسی بررسی می‌شود تا محل و نوع ناپیوستگی‌ها مشخص گردد.

 دامنه‌ی کاربرد آزمون ذرات مغناطیسی

این آزمون به‌ویژه برای شناسایی ترک‌ها و ناخالصی‌های سطحی تا عمق دو میلی‌متر زیر سطح مؤثر است. کاربردهای عمده آن شامل موارد زیر است:

– بازرسی خطوط لوله

– بررسی اتصالات جوش

– استفاده در صنایع مختلف مانند خودروسازی، هوافضا و ساخت تجهیزات سنگین.

 استانداردهای آزمون ذرات مغناطیسی

آزمون غیر مخرب ذرات مغناطیسی (MT) به عنوان یک روش مؤثر برای شناسایی عیوب سطحی و زیرسطحی در مواد فرومغناطیسی شناخته می‌شود. برای انجام این آزمون، استانداردهای مختلفی وجود دارد که به تضمین کیفیت و دقت نتایج کمک می‌کند. در ادامه، به مهم‌ترین این استانداردها اشاره می‌شود.

 استانداردهای بین‌المللی

1. ISO 9934-1: این استاندارد به اصول کلی تست ذرات مغناطیسی می‌پردازد و راهنمایی‌هایی برای اجرای صحیح آزمون ارائه می‌دهد.
2. ISO 9934-2: این بخش به رسانه‌های تشخیص در آزمون ذرات مغناطیسی اختصاص دارد و نوع و کیفیت پودرهای مغناطیسی را بررسی می‌کند.
3. ISO 9934-3: این استاندارد به تجهیزات مورد استفاده در آزمون ذرات مغناطیسی می‌پردازد و الزامات فنی آنها را مشخص می‌کند.
4. ISO 17638: این استاندارد بر روی تست ذرات مغناطیسی در جوش‌ها تمرکز دارد و روش‌های خاص بازرسی را برای عیوب جوش تعیین می‌کند.
5. ISO 10893-5: این استاندارد به بازرسی لوله‌های فولادی فرومغناطیس و بدون درز با استفاده از آزمون MT اختصاص دارد.

استانداردهای ملی

در کنار استانداردهای بین‌المللی، برخی کشورها نیز استانداردهای ملی خاص خود را برای آزمون MT دارند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

– ASTM E1444/E1444M: این استاندارد مربوط به روش‌های بازرسی ذرات مغناطیسی است و شامل جزئیات مربوط به نحوه اعمال میدان مغناطیسی و ارزیابی نتایج می‌باشد.

– ASME BPVC: کدهای مربوط به بازرسی جوش در صنعت نفت و گاز که شامل الزامات خاص برای آزمون‌های غیر مخرب از جمله MT است.

 اهمیت رعایت استانداردها

رعایت این استانداردها نه تنها دقت و قابلیت اطمینان نتایج آزمون را افزایش می‌دهد، بلکه به کاهش خطرات ناشی از عیوب غیرقابل مشاهده در ساختارهای حیاتی کمک می‌کند. همچنین، استفاده از پرسنل آموزش‌دیده و دارای صلاحیت مطابق با این استانداردها، از دیگر الزامات مهم در اجرای موفق آزمون MT است.

با توجه به تنوع کاربردها و حساسیت صنایع مختلف، انتخاب صحیح استانداردها و پیروی از آنها برای اطمینان از کیفیت و ایمنی محصولات ضروری است.

 تجهیزات مورد نیاز آزمون

– دستگاه‌های یوک الکترومغناطیس AC و DC

– تجهیزات قابل حمل برای بازرسی

– کیت‌های نور ماورای بنفش برای تست‌های فلورسنت

– کارشناسان با صلاحیت NDT Level II و III برای انجام تست‌ها.

مزایا و محدودیت ها

آزمون غیر مخرب ذرات مغناطیسی (MT) به عنوان یکی از روش‌های مؤثر در بازرسی صنعتی، دارای مزایا و محدودیت‌هایی است که در ادامه به تفصیل بررسی می‌شود.

1. حساسیت بالا به عیوب سطحی و زیرسطحی: این روش قادر است ناپیوستگی‌های سطحی و نزدیک به سطح را با دقت شناسایی کند، از جمله ترک‌ها و حفره‌ها.
2. سرعت و کارایی: آزمون MT به سرعت انجام می‌شود و نتایج آن به‌طور فوری قابل مشاهده است، که این امر موجب افزایش بهره‌وری در فرآیندهای بازرسی می‌شود.
3. قابلیت انجام در محل: این آزمون بدون نیاز به برش یا نمونه‌برداری از قطعه قابل اجراست، که آن را برای استفاده در محیط‌های صنعتی بسیار مناسب می‌سازد.
4. هزینه‌های نسبتاً پایین: نسبت به سایر روش‌های غیر مخرب، هزینه تجهیزات و مواد مصرفی در آزمون MT کمتر است.
5. عدم نیاز به تجهیزات پیچیده: دستگاه‌های مورد نیاز برای انجام این آزمون معمولاً ساده و قابل حمل هستند، که این امر استفاده از آن را آسان‌تر می‌کند.
6. کاهش نیاز به آماده‌سازی سطح: آماده‌سازی سطح در مقایسه با روش‌های دیگر مانند مایع نافذ کمتر است، که زمان و هزینه را کاهش می‌دهد.

 محدودیت‌های آزمون ذرات مغناطیسی (MT)

1. محدودیت در نوع مواد: تنها مواد فرومغناطیس قابل بازرسی هستند، بنابراین برای مواد غیر فرومغناطیس این روش کاربرد ندارد.
2. نیاز به هم‌ترازی مناسب: برای دستیابی به نتایج دقیق، هم‌ترازی میدان مغناطیسی و ناپیوستگی‌ها بسیار مهم است.
3. نیاز به سطوح صاف: قطعات باید دارای سطوح نسبتاً صاف باشند تا نتایج قابل اعتمادی ارائه شود؛ وجود ناهمواری‌ها می‌تواند دقت آزمون را کاهش دهد.
4. تأثیر پوشش‌ها: رنگ‌ها یا پوشش‌های غیر مغناطیسی ممکن است بر حساسیت تست تأثیر منفی بگذارند و شناسایی عیوب را دشوار کنند.
5. مغناطیس‌زدایی پس از آزمون: پس از انجام آزمون، معمولاً نیاز به مغناطیس‌زدایی قطعه وجود دارد تا از باقی ماندن خاصیت مغناطیسی جلوگیری شود.

با توجه به مزایا و محدودیت‌های ذکر شده، آزمون ذرات مغناطیسی (MT) یک ابزار مؤثر برای شناسایی عیوب در صنایع مختلف است، اما باید با دقت و تحت شرایط مناسب انجام شود تا بهترین نتایج حاصل گردد.