از انواع روش های سختی سنجی می توان به موارد زیر اشاره کرد.
سختی سنجی
معمولا اصطلاح سختی به خاصیت اجسام در مقابل نفوذ جسم دیگری به سطح آن ها و میزان مقاومت و نفوذپذیری آنها اطلاق می شود. این آزمون برای همه مواد به یک روش انجام نمی گیرد و شامل آزمون های مختلفی می باشد.
سختی فرو روندگی
رایج ترین آزمایش سختی سنجی عبارت است ازحرکت یک جسم نفوذ کننده و یا فرو رونده به داخل جسم مورد آزمایش و ثبت نیروی لازم برای این کار و یا اندازه گیری مقدار فرورفتگی که این آزمایش، آزمایش سختی فرو روندگی نامیده می شود.
سختی واجهشی
چنانچه جرم معینی از یک ارتفاع مشخص برروی سطح قطعه مورد آزمایش انداخته شود و مقدار واجهش آن جرم اندازه گرفته شود،به این آزمایش آزمون سختی واجهشی گفته می شود.
سختی سایشی
ساده ترین نوع سختی سنجی، خراشیدن سطح نمونه به وسیله یک سوهان می باشد.مقدار خراش های ایجاد شده از نظر کمی و کیفی نشان دهنده میزان سختی نسبی جسم خواهد بود.
تراش پذیری
مقدار ساییدگی سطح جسم تحت شرایط تعیین شده، به عنوان سختی سایشی و مقاومت در مقابل سایش نامیده می شود و بالاخره سختی تراشکاری یک جسم با میزان تراش پذیری آن نشان داده می شود.
دلایل کاربردی تر بودن آزمایش سختی نسبت به سایر آزمایش‌های مکانیکی
- آزمایش‌ها ساده هستند.
- ارزان بودن تجهیزات
این روش مخصوص سنگ‌شناس‌ها و زمین‌شناس‌ها هست که توسط فردریک موس آلمانی اختراع شد. در این روش سنگ‌ها را به ۱۰ قسمت از لحاظ سختی تقسیم می‌کنند. با این سنگ‌ها روی اجسام مختلف خراش می‌دهند. اگر سنگ جسم را خراش داد، سنگ سخت‌تر است ولی اگر جسم سنگ را خراش داد جسم سخت‌تر است. در حالت دوم بعد از سنگ اول سراغ سنگ‌های دیگر می‌روند تا بالاخره به سنگی برسند که جسم را خراش دهد. در این صورت سختی جسم بین شماره سنگ خراش دهنده و سنگ قبلی می‌باشد. نکته مهم در روش موس این است که باید از سنگ نرم تر شروع به خراش کرد زیرا اگر با سنگ سخت شروع شود امکان آسیب به جسم وجود دارد. این روش، روشی ابتدایی برای اندازه‌گیری سختی اجسام است.
برای سختی سنجی فلزات به روش‌های دقیق تری نیاز داریم.ترتیب سختی سنگ‌ها به صورت زیر است
- تالک
- ژیپس
- کلسیت
- فلویوریت
- آپاتیت
- ارتوکلاز
- کوارتز
- توپاز
- کروندم
- الماس
