ضخامت سنج ها ابزاری هستند که برای اندازه گیری ضخامت مواد و اجسام استفاده می شوند. اغلب در صنایع مختلف، ضخامت محصولات مانند صفحات فولادی، نوارهای فولادی، فیلم ها، کاغذها، فویل های فلزی و سایر مواد اندازه گیری می شود.از ضخامت سنج، اصولا در صنایع خودرویی و برای انواع سطوح آهنی، پلاستیکی و فلزی استفاده می شود. در بعضی از شرایط، هنگامی که قصد تعیین ضخامت یک جسم را داریم، فقط دسترسی به سطح آن جسم میسر است، در این مواقع ضخامت سنج، ابزاری است که به کمک ما آمده و بدون آسیب رساندن به جسم ضخامت آن را تعیین می کند.
کاربرد ضخامت سنج
یکی از بنیادی ترین کاربردهای دستگاه ضخامت سنج در کارشناسی خودرو است به گونه ای که خودرو کمترین آسیب را ببیند. گاهی مواقع لازم است برای تعیین رنگ خودرو از دستگاه، استفاده کرده و بدون آسیب رسیدن به بدنه ضخامت آن تعیین شود تا بتوان ثابت کرد که خودرو رنگ خوردگی دارد یا خیر.همانطور که می دانید پوشش غیرمناسب، باعث خوردگی، زنگ زدگی و درکل نابودی کل قطعه می شود، از همین رو کیفیت آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
ضخامت سنج ها در صنایعی مثل ساختمان و خودروسازی این عمل را به دو شیوه انجام می دهند که هر یک از آن ها معایب و مزایای خاص خود را دارند. این دو روش عبارتند از :1.روش القای مغناظیسی 2.روش جریان گردابی عوامل تاثیر گذار بر سنجش ضخامت یک پوشش: انحنا سطح , زبری سطح , نفوذپذیری , مغناطیسی , ضخامت سطح , رسانایی سطح به طور کلی چندین نوع مختلف ضخامت سنج وجود دارد که هر کدام بسته به کاربرد در نظر گرفته شده برای آن، کمی متفاوت عمل می کنند.
انوع ضخامت سنج ها
- ضخامت سنج مواد
- ضخامت سنج های پوشش
- ضخامت سنج سیم و ورق فلزی
- ضخامت سنج مواد
اولین مورد از این ضخامت سنج ها ضخامت ماده را با ابزارهای مکانیکی اندازه گیری می کند – یک ابزار مدرج در اطراف نمونه بسته می شود تا زمانی که با هر دو طرف ماده تماس برقرار شود – فرآیندی شبیه به میکرومتر. از این گیج ها به عنوان ضخامت سنج مواد یاد می شود.
- ضخامت سنج های پوشش
نوع دوم ضخامت سنج ها برای اندازه گیری ضخامت پوشش های اعمال شده بر روی سطح طراحی شده است که به عنوان ضخامت سنج پوشش شناخته می شوند.
ضخامت سنج های پوشش در برخی موارد، اندازه گیری ضخامت ماده ای که روی سطح دیگری اعمال شده است، مانند پوشش یا رنگ اعمال شده روی لوله، را اندازه گیری می کند. در مواردی از این قبیل، ضخامت سنج مواد به خوبی عمل نمی کند زیرا فقط یک طرف ابزار یا هر جنس دیگری با رنگ پوشیده شده است و بنابراین یک ضخامت سنج مواد که قبلا توضیح داده شد نمی تواند برای اندازه گیری عمل کند.
ضخامت سنج های پوشش (که گاهی اوقات به عنوان رنگ سنج نامیده می شود) اندازه گیری ضخامت پوشش را ارائه می دهد تا اطمینان حاصل شود که پوشش با استانداردهای لازم مطابقت دارد.
به طور کلی دو نوع ضخامت سنج پوشش وجود دارد. یک مدل ساده‌تر که یک فرآیند اندازه‌گیری مخرب است که در آن گیج، پوشش خشک را تا سطح زیرین سوراخ می‌کند و بنابراین مستقیماً ضخامت پوشش را تعیین می‌کند. مشکل آشکار این روش این است که برای گرفتن قرائت نیاز به آسیب رساندن به یکپارچگی پوشش رنگ دارد. همچنین ضخامت سنج های پوشش مرطوب وجود دارد که ضخامت یک پوشش را قبل از خشک شدن اندازه گیری می کند.
نوع دوم ضخامت سنج پوشش از یک فرآیند غیر مخرب برای تعیین ضخامت پوشش استفاده می کند. فناوری های مختلفی برای این نوع ضخامت سنج ها استفاده می شود که یکی از رایج ترین آنها امواج اولتراسونیک است. یک ضخامت سنج اولتراسونیک حاوی یک مبدل اولتراسونیک است که پالس انرژی موج صوتی را به داخل پوشش ساطع می کند.
هنگامی که امواج صوتی به مرز ماده برخورد می کنند، در این زمان، در مرز بین کف پوشش و زیرلایه، بازتابی رخ می دهد که یک پالس برگشتی را به مبدل ارسال می کند. ضخامت سنج پوشش می تواند ضخامت پوشش یا رنگ را با اندازه گیری مدت زمانی که طول می کشد تا پالس برگشت به مبدل برسد اندازه گیری کند. این روش بر روی انواع مختلفی از مواد از جمله فلزات، پلاستیک ها، کامپوزیت ها، فایبرگلاس و سرامیک ها کار می کند.
- ضخامت سنج سیم و ورق فلزی
نوع سوم ضخامت سنج یک وسیله مکانیکی ساده تر است که برای اندازه گیری ضخامت سیم و ورق فلزی استفاده می شود. برخی از انواع دیگر ضخامت سنج ها ممکن است شامل ابزارهایی مانند ضخامت سنج و حسگر یا فاصله سنج ها در هم آمیخته باشد. این دستگاه ها بیشتر در اندازه گیری فاصله یا شکاف بین دو سطح پر کاربرد هستند تا ضخامت یک ماده یا پوشش اعمال شده بر ابزارها.
نکته ای که لازم است به آن دقت شود این است که، ضخامت سنج های مواد و همچنین ضخامت سنج های پوشش نیاز به کالیبراسیون در برابر تست های مواد دارند تا اطمینان حاصل شود که اندازه گیری های دستگاه مقادیر دقیق را ارائه می کنند. به عنوان مثال، با ضخامت سنج های پوشش اولتراسونیک، سرعت امواج اولتراسونیک به ماده ای که در آن منتشر می شود بستگی دارد. بنابراین، این مشخصه باید ذخیره شود و برای تعیین زمان انتقال موج و در نهایت ضخامت مواد استفاده شود.
